Podatek od umowy pożyczki w rodzinie i zwolnienie z podatku w 2025

2 listopada, 2024

Wiele osób żyje w przekonaniu, że pożyczki między członkami rodziny to sprawa prywatna, wolna od opłat skarbowych. Czy jednak wiesz, że pożyczka od rodziny może skutkować koniecznością zapłaty podatku? Nieznajomość prawa nie zwalnia z jego przestrzegania, dlatego warto sprawdzić, czy musisz zapłacić podatek. Dowiedz się, kiedy taka sytuacja może mieć miejsce oraz kiedy obowiązuje zwolnienie z podatku.

Pożyczka a podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)

Co do zasady pożyczka pieniężna (lub pożyczka rzeczy oznaczonych co do gatunku) jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy w tym przypadku zapłacić podatek w terminie 14 dni od daty powstania obowiązku podatkowego (czyli zawarcia umowy pożyczki). W tym samym terminie należy też złożyć deklarację PCC-3. Stawka podatku PCC wynosi 0,5% od kwoty pożyczonych pieniędzy.

Podatek PCC a pożyczka w rodzinie

Z podatku PCC są zwolnione pożyczki między członkami najbliższej rodziny. Trzeba jednak spełnić pewne warunki. Zasady dotyczące zwolnienia zmieniają się co pewien czas, ale w 2025 r. będą takie same jak w 2024 r.

Jeśli wysokość pożyczki przekracza kwotę wolną (36 120 zł), ze zwolnienia z podatku PCC można skorzystać tylko pod warunkiem:

• złożenia deklaracji PCC-3 w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki, chyba że umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
• udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę (np. dowodem przekazania pieniędzy na jego rachunek bankowy).

Kwotę wolną określa Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Ten sam akt prawny określa również to, kto dokładnie może skorzystać ze zwolnienia.

Kto może skorzystać ze zwolnienia z podatku PCC w 2025 r.?

Ze zwolnienia można skorzystać tylko w przypadku otrzymania pożyczki od jednego z członków najbliższej rodziny. Chodzi tu o:

• żonę, męża,
• zstępnych, np. córkę, syna, wnuczkę, wnuka (także przysposobionych),
• wstępnego, np. matkę, ojca, babcię, dziadka (także przysposabiających),
• pasierbicę, pasierba,
• siostrę, brata,
• macochę, ojczyma.

Oznacza to, że ze zwolnienia od spadków i darowizn można skorzystać w przypadku pożyczki np. od brata czy rodziców, ale nie w przypadku pożyczki od ciotki czy szwagra.

Bezwarunkowe zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku pożyczek od rodziny

Istnieje również sytuacja, w której pożyczka od najbliższej rodziny (między osobami wymienionymi wyżej, a także teściami i zięciem lub synową) jest bezwarunkowo zwolniona z PCC. Podatku nie trzeba płacić, gdy pożyczka opiewa na kwotę niższą niż 36 120 zł. Tej wartości nie może też przekroczyć łączna kwota pożyczek otrzymanych od tej samej osoby w danym roku, a także w ciągu poprzednich 5 lat. W takim przypadku nie trzeba składać deklaracji PCC-3 ani dokumentować przekazania pieniędzy. Tym samym pożyczka w kwocie do 36 120 zł między najbliższymi członami rodziny może być zrealizowana także w gotówce.

Pożyczka od rodziny a podatek dochodowy

Pożyczając pieniądze od rodziny, nie trzeba też płacić podatku dochodowego. Kwota pożyczki nie stanowi bowiem przychodu. Dotycz to także innych pożyczek i kredytów. W tym przypadku nie jest wymagane również składanie żadnych deklaracji.

Czy musisz zapłacić podatek w przypadku pożyczki od rodziny?

Podsumowując, przy pożyczaniu pieniędzy od najbliższej rodziny możesz skorzystać ze zwolnienia z podatku PCC. Należy się jednak upewnić, że wszystkie warunki niezbędne do uzyskania tego zwolnienia zostały spełnione. W przeciwnym razie narażasz się na sankcje! W razie braku zgłoszenia pożyczki od rodziny fiskus może nałożyć karę za niedopełnienie obowiązków, a także naliczyć podatek od pożyczki w rodzinie według stawki sankcyjnej, która wynosi aż 20%.

Pamiętaj, że bezwarunkowo z podatku PCC są zwolnione tylko pożyczki od rodziny do kwoty 36 120 zł (w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym otrzymano pożyczkę. Jeśli zatem otrzymasz od członka rodziny np. 20 000 zł pożyczki, nie musisz nic robić. Jeśli jednak po 3 latach ten sam członek rodziny znowu pożyczy Ci 20 000 zł, przekroczysz ustawowy limit i konieczne będzie udokumentowanie otrzymania środków oraz złożenie deklaracji PCC-3 w urzędzie skarbowym.