Raty równe czy malejące? Zalety i wady obu rozwiązań

26 lipca, 2025

Decydując się na kredyt lub pożyczkę, dążymy do tego, aby zapłacić jak najmniej. To naturalne, że nie chcemy przepłacić, ani być oszukani. Czy jednak wiemy jakie raty będą dla nas korzystne i jakie wybrać? Sprawdź, czy zdecydować się na raty równe, czy malejące.

Co wpływa na wysokość raty?

Dlaczego decydując się na kredyt lub pożyczkę tej samej wysokości, możemy spotkać się z różną ratą? Żeby to zrozumieć, trzeba najpierw dowiedzieć się, od czego jest uzależniona wysokość oprocentowania. Jest ono bowiem zależna od:

• wysokości kredytu;
• rodzaju raty;
• marży;
• stawki WIBOR.

Zastanawiając się, czy wybrać raty stałe, czy malejące, to właśnie rata WIBOR/WIRON powinna zająć nam uwagę. To z jej powodu decyzja o wyborze formy kredytu może być mniej lub bardziej opłacalna. Czym ona jest?

Stawka WIBOR/WIRON to podstawowa stawka oprocentowania dla pożyczek i kredytów. Zależy ona do głównej stopy procentowej. Ta z kolei jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej. Jej wysokość nie jest stała, a jest uzależniona od obecnej sytuacji w kraju. Podobnie jak w naczyniach połączonych, im niższa stawka WIBOR, tym niższe oprocentowanie. Pamiętajmy jednak, że reguła ta dzieła w drugą stronę. Ma to zatem wpływ na koszt kredytu lub pożyczki.

Rata kredytu hipotecznego. WIBOR czy WIRON?

Decyzja o wzięciu kredytu – czy to gotówkowego, czy hipotecznego – niemal zawsze prowadzi do tego samego dylematu: raty równe czy malejące? W teorii to tylko sposób spłaty kredytu, ale w praktyce – realny wpływ na domowy budżet, wysokość kwoty raty, naszą psychologiczną wygodę i całkowity koszt zobowiązania. 

W 2025 roku rynek finansowy w Polsce funkcjonuje już niemal w pełni na wskaźniku WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight), zastępującym dotychczasowy WIBOR. To właśnie WIRON, aktualizowany każdego dnia i bazujący na rzeczywistych transakcjach międzybankowych, decyduje dziś o tym, jak rosną lub maleją nasze raty – i to bez względu na ich typ. 

Wysokość miesięcznej raty ustalonej przez bank zależy od wielu elementów: od kwoty kredytu i okresu jego spłaty, przez marżę banku, aż po rodzaj rat – a to właśnie ten ostatni aspekt może znacząco wpłynąć na naszą sytuację finansową przez najbliższe kilka lub kilkanaście lat. 

Raty równe to przewidywalność i stabilność – każdy miesiąc wygląda identycznie pod względem płatności, co docenią osoby ceniące bezpieczeństwo i spokój ducha.

Z kolei raty malejące, choć z początku bywają wyższe i mogą nieco obciążyć portfel, z czasem stają się coraz lżejsze, a do tego pozwalają zapłacić mniej odsetek od kapitału w całym okresie kredytowania.

Wybór między nimi to nie tylko kwestia matematyki – to decyzja, która powinna uwzględniać naszą odporność na zmiany, elastyczność domowego budżetu i to, jaką przyszłość finansową dla siebie zakładamy.

Raty malejące – niższe koszty całkowite, wyższy start

Zasada działania: w ratach malejących część kapitałowa jest stała, a zmieniają się odsetki – najwyższe na początku, potem systematycznie maleją.

Zalety:

• niższy koszt całkowity kredytu,
• szybsza spłata odsetek (niższa część odsetkowa),
• bardziej opłacalne przy krótkim okresie kredytowania.

Wady:

• w początkowym okresie wysokie pierwsze raty, które mogą obciążyć domowy budżet,
• trudniejsza dostępność kredytu – niższa zdolność kredytowa na starcie.

Raty równe – stabilność i przewidywalność

Zasada działania: każda rata jest identyczna, a proporcje kapitału i odsetek zmieniają się w czasie.

Zalety:

• łatwiej planować miesięczny budżet,
• wyższa zdolność kredytowa,
• mniejsze ryzyko dla osób o stałych dochodach.

Wady:

• wyższy całkowity koszt kredytu,
• dłuższy czas spłaty odsetek.

Raty malejące – wady i zalety

Na wahania stopy referencyjnej – dziś jest nią WIRON, który w 2025 roku zastąpił WIBOR – szczególnie podatne są kredyty z ratą malejącą. To właśnie w ich przypadku początkowe raty bywają znacznie wyższe niż w modelu z ratami równymi, co sprawia, że wielu kredytobiorców rezygnuje z tego wariantu na rzecz większej przewidywalności.

Warto jednak wiedzieć, że raty malejące mogą być bardziej opłacalne – zwłaszcza w sytuacji, gdy stopy procentowe pozostają stabilne lub spadają. W praktyce mechanizm ten polega na tym, że co miesiąc spłacamy równą część kapitału, a do niej doliczane są odsetki od pozostałej do spłaty kwoty. To oznacza, że wraz z upływem czasu odsetki i się zmniejszają, a comiesięczna rata sukcesywnie maleje. 

Efekt? W przypadku rat malejących łączna suma odsetek do zapłacenia jest niższa niż przy ratach równych – pod warunkiem że wskaźnik WIRON nie wzrośnie znacząco w trakcie trwania umowy. I tu pojawia się główny minus rat malejących – niepewność. Wzrost stóp procentowych może sprawić, że pierwsze raty będą wyjątkowo wysokie, a planowane oszczędności znikną w gąszczu zmiennego oprocentowania. Decydując się na taki model spłaty, warto więc nie tylko dobrze przyjrzeć się prognozom rynkowym, ale także realnie ocenić swoją zdolność do ponoszenia wyższych kosztów w pierwszej fazie spłaty kredytu.

Raty równe – czy są bezpieczne?

Mało osób wie, czy raty równe, czy malejące będą dla nich odpowiednie. Zdecydowana większość konsumentów jednak wybiera stałe oprocentowanie. W tym modelu co miesiąc zapłacimy taką samą kwotę. Jest ona niezależna od wahań stóp procentowych i stawki WIBOR. Z tego powodu to bezpieczne rozwiązanie dla osób, które boją się ryzyka finansowego.

Z drugiej jednak strony raty stałe nie dają nam szansy, na zmniejszenie odsetek, tak jak ma to miejsce przy oprocentowaniu malejącym. Jakie raty wybrać? Równe czy malejące?

Każda z decyzji wiąże się z pewnymi plusami, jak i wadami. Jeśli obawiamy się o naszą sytuację finansową, warto zdecydować się na stałe oprocentowanie. Nie narazi nas ono na wyższe koszta. Z kolei raty malejące to dobry wybór dla tych, którzy szukają możliwości zmniejszenia odsetek i nie boją się podjąć ryzyka. W niewielkich kredytów gotówkowych, chwilówek i niskich pożyczek nie musimy martwić się o formę rat. Nie będzie miała ona bowiem dużego wpływu na ostateczny koszt pożyczki.

Przykład porównania (kredyt 100 000 zł, 10 lat, WIRON 5%)

Rodzaj rat	Pierwsza rata kapitałowa i odsetkowa	Ostatnia rata	Łączny koszt odsetek (tyle kosztuje Cię spłata zobowiązania)
Równe	1060 zł	1060 zł	ok. 27 000 zł
Malejące	1250 zł	850 zł	ok. 23 000 zł

Nie istnieje jedno uniwersalne rozwiązanie. Wybór między ratami równymi a malejącymi powinien zależeć od kilku czynników – przede wszystkim od wysokości i stabilności naszych dochodów, gotowości do ponoszenia wyższych kosztów na początku spłaty oraz długości planowanego okresu kredytowania. Każdy z tych elementów może znacząco wpłynąć na to, która forma będzie korzystniejsza w dłuższej perspektywie.