Wierzytelność — czym się różni od należności?
27 sierpnia, 2025
Z kredytem lub pożyczką związane jest wiele terminów, które mogą sprawiać trudność kredytobiorcom. Jednym z nich jest wierzytelność. Czy wiesz, co to jest i czym różni się od należności? Poznaj definicję wierzytelności oraz sprawdź, jakie są jej rodzaje.
Wierzytelność — co to jest?
Wierzytelność to termin stosowany m.in. w Kodeksie cywilnym. Jednak ani ten, ani żaden inny akt prawny nie określa jednoznacznie tej definicji. Co więc kryje się pod pojęciem wierzytelności? Jest to prawo do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia — pieniężnego lub niepieniężnego. Wierzytelność jest więc przeciwieństwem długu.
W praktyce wierzycielem może być każda osoba lub podmiot, wobec których dłużnik ma obowiązek spłaty długu, np.:
- bank,
- firm pożyczkowa,
- instytucja finansowa,
- osoba prywatna.
Wierzycielem są również firmy, które świadczą swoje usługi, a także pozostałe organizacje, wobec których powstaje zobowiązanie dłużnika.
| Według raportu Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce „Wielkość polskiego rynku wierzytelności” 1 pod koniec I kw. 2025 r. wartość obsługiwanych wierzytelności wynosiła 190,6 mld zł. Dla porównania w analogicznym okresie rok wcześniej było to 174,9 mld zł. Wartość pojedynczego zobowiązania wynosiła pod koniec I kw. 2025 r. 9,63 tys. zł, a rok wcześniej 9,14 tys. zł. Oznacza to, że rynek wierzytelności ma tendencję wzrostową — coraz więcej osób i podmiotów zaciąga zobowiązania, a ich kwoty są wyższe. |
Wierzytelność a należność — czym się od siebie różnią?
Pisząc o tym, co to jest wierzytelność, nie można nie wspomnieć o drugim terminie, z którym jest ona często mylona, a dokładniej o należności. Te dwa pojęcia nie są ze sobą tożsame.
Zacznijmy od tego, co to jest należność. Jest to prawo do otrzymania świadczenia pieniężnego lub rzeczowego w określonym terminie. Powstaje ono w wyniku umowy prawnej. Po jej podpisaniu dłużnik jest zobowiązany do oddania należności wierzycielowi.
Aby to łatwiej zrozumieć, przedstawmy strony takiej umowy:
- dłużnik – jest to osoba, która podpisuje umowę, według której musi oddać należność drugiej stronie,
- wierzyciel – ma on wierzytelność (czyli prawa majątkowe) w stosunku do dłużnika.
Wierzytelność jest więc prawem do żądania, aby dłużnik wywiązał się z umowy i spełnił określone świadczenie w formie pieniężnej lub nie. Przykładowo, pożyczając pieniądze w banku w ramach kredytu, instytucja finansowa ma wobec Ciebie wierzytelność, dopóki nie spłacisz swojego zobowiązania. Należnością będzie natomiast konkretna kwota, jaką masz zwrócić.
Rodzaje wierzytelności
Jest kilka rodzajów wierzytelności. Najczęściej stosowany podział uwzględnia stopień wymagalności. Biorąc pod uwagę ten parametr, wyróżnia się:
- wierzytelność wymagalną – pojawia się wtedy, kiedy mija termin płatności, a dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania. W takiej sytuacji wierzyciel może domagać się zwrotu długu oraz wyciągnąć konsekwencje np. naliczyć odsetki lub skierować sprawę do sądu;
- wierzytelność niewymagalną – dotyczy tych sytuacji, kiedy wierzytelność już powstała, ale termin płatności jeszcze nie minął. Wierzyciel nie ma więc prawa domagać się zapłaty lub podejmować działań mających na celu wyegzekwowania świadczenia. Przykładem są np. wystawione faktury, które należy opłacić w przyszłości.
Innymi rodzajami wierzytelności są:
- wierzytelności pieniężne,
- wierzytelności niepieniężne.
W pierwszym przypadku prawami majątkowymi są pieniądze. Wierzytelności niepieniężne to inne świadczenia np. usługi lub konkretne rzeczy (samochód, nieruchomość itd.).
Wierzytelności można również sklasyfikować, uwzględniając zabezpieczenie. Zabezpieczone to te, których spłata jest dodatkowo chroniona np. zastawem lub hipoteką. Wierzytelność niezabezpieczona to taki rodzaj prawa majątkowego, który nie posiada zabezpieczenia. W przypadku braku spłaty nie ma możliwości pokrycia roszczeń wierzyciela.
Podsumowanie
Wierzytelność to prawa majątkowe, które przysługują wierzycielowi. Dzięki niej ma on prawo do otrzymania świadczenia i może podejmować działania mające na celu wyegzekwowanie świadczeń od dłużnika. Jeśli został przekroczony termin płatności lub wykonalności, może on np. skierować sprawę do sądu.
Źródła
1. https://zpf.pl/rynek-wierzytelnosci-w-polsce-wartosc-portfela-przekroczyla-kwote-1906-mld-zl/
